Zona ( Gece yanığı, Herpes Zoster) nedir?

Zona, ağrılı, döküntülü hastalıktır. ¹

Zona hastalığına suçiçeğine neden olan virüsle aynı virüs olan varisella-zoster virüsü (VZV) neden olur. Bir kişi suçiçeği geçirdiğinde virüs vücutta kalır ve hayatın ilerleyen dönemlerinde yeniden aktif hale gelerek zonaya neden olabilir.¹ Virüs stres, hastalık, bağışıklık sisteminin baskılanması, ileri yaş, travma ve radyoterapi gibi nedenlerle yeniden aktive olabilir.²

Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık her 3 kişiden 1'inin yaşamları boyunca zona geçireceği öngörülmektedir. Zona hastalığı birden fazla kez geçirilebilmektedir.¹

Zona geçiren birinden dolayı zona hastalığına yakalanamazsınız. Ancak hiç su çiçeği geçirmediyseniz veya su çiçeği aşısı olmadıysanız zona geçiren birinden su çiçeği kapabilirsiniz.²

Virüs, zona geçiren kişinin cildindeki döküntülerden gelen sıvıyla temas ederseniz veya yatak takımlarını, kıyafetlerini veya havlularını kullanırsanız veya bunlara dokunursanız yayılır.²

Suçiçeğinin aksine, zona virüsü genellikle öksürme ve hapşırma yoluyla yayılmaz. Virüsün başkalarına geçme riskini azaltmaya yardımcı olmak için zona döküntülerini bir pansumanla kapatabilirsiniz. Bu döküntüler kabuk bağladıktan sonra kişi artık bulaşıcı değildir.²

Zona semptomları ve komplikasyonları

Erken semptomlar¹

Kişilerde döküntünün gelişeceği bölgede ağrı, kaşıntı veya karıncalanma olabilir. Bu erken uyarı işareti, döküntü ortaya çıkmadan birkaç gün önce gerçekleşebilir.

Döküntü ortaya çıkmadan önce kişilerde ateş de görülebilir.

Sık görülen semptomlar

İlk belirtilerden yaklaşık 2 ila 3 gün sonra hassas ciltte bir döküntü ortaya çıkacaktır. Bu döküntü genellikle vücudunuzun bir tarafında bir dermatom (deri siniri) etrafında görülür.²

Döküntü ilk başta ağrılı kırmızı şişliklerden oluşur. Bu şişlikler hızla ağrılı ve kaşıntılı olabilen içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşür. Bu kabarcıklar patlar ve ardından 2 hafta içinde kabuklu bir görünüme dönüşerek iyileşir.²

Zona döküntüsü en sık vücudun sol veya sağ tarafında tek bir şerit halinde görülür. Döküntü tek taraflı olarak yüzde de oluşabilir. Çok nadir olmakla birlikte döküntü vücutta daha yaygın olabilir ve su çiçeği döküntüsüne benzeyebilir.  Genellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde bu şekilde görülebilmektedir.¹

Zona ve ciddi komplikasyon riski:¹
Yaşlandıkça,
Lösemi ve lenfoma gibi bazı kanserler ve HIV enfeksiyonu gibi bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını engelleyen tıbbi durumların varlığında,
Bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını engelleyen steroidler ve organ naklinden sonra verilen ilaçlar gibi ilaçlar kullanılıyorsa artmaktadır.¹

 

Zona ciddi komplikasyonlara neden olabilir.¹

Zonanın en yaygın komplikasyonu, postherpetik nevralji veya PHN olarak adlandırılan uzun süreli sinir ağrısıdır.¹

PHN, döküntü geçtikten sonra bile zona döküntüsünün bulunduğu yerde ortaya çıkar ve yıllarca sürebilir. PHN son derece ağrılıdır ve günlük yaşamı etkileyebilir.¹

Yüzdeki zona gözü etkileyebilir ve görme kaybına neden olabilir.¹

Zona döküntüsü bakterilerle enfekte olabilir.¹

 

Zona tanısı nasıl konulur?²

Zona tanısı için hekim, semptomlarla ilgili sorular sorarak hastanın öyküsünü alır ve döküntüleri muayene eder. Kabarcıklardaki sıvıyı test edebilir ve kan testi isteyebilir. Bu şekilde, döküntünün zonadan kaynaklanıp kaynaklanmadığını doğrulayabilir.²

Zona nasıl tedavi edilir?²

Zona tedavisi için çeşitli antiviral ilaçlar mevcuttur.¹

Döküntünün ortaya çıkmasından sonraki 3 gün içinde antiviral tedaviye başlamak:

Semptomlarınızın şiddetini²

Daha fazla komplikasyon riskini azaltmaktadır.²

Ağrı kesici ilaçlar zonanın neden olduğu ağrının giderilmesine, ıslak kompresler, losyonlar da kaşıntıyı hafifletmek için yardımcı olabilir.¹